به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان امور عشایر ایران، جهانبخش میرزاوند در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار میز کشاورزی و روستایی خبرگزاری صدا و سیما، در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان تاریخ مشخصی برای کوچ تمامی عشایر تعیین کرد، گفت: هماهنگی کوچ با مراحل رشد گیاهان در مراتع ارتباط مستقیم دارد. کلید بهره‌برداری پایدار از مراتع و حفاظت از منابع طبیعی کشور توجه به رشد گیاهان در مراتع و تنظیم تاریخ کوچ بر مبنای آن است.

وی افزود: کوچ برای هر ایل و طایفه، متفاوت و وابسته به رویش گیاهان در مراتع است. بنابراین تاریخ کوچ برای هر ایل و طایفه‌ عشایری، متناسب با اقلیم و جغرافیای منطقه، متفاوت است و نمی‌توان تاریخ واحدی برای کوچ همه عشایر تعیین کرد. 

سرپرست سازمان امور عشایر ایران، کوچ عشایر را یک آیین دیرینه و حیاتی برای این جامعه دانست و آن را شاخص تمایز زندگی عشایری از روستایی عنوان کرد.

میرزاوند با اشاره به تفاوت‌های اساسی بین زندگی عشایری و روستایی، اظهار داشت: زندگی روستایی بر پایه یکجانشینی، کشاورزی و دامداری با مالکیت خصوصی است و روستاییان دارای زمین استوار هستند، اما زندگی عشایر به طبیعت و جغرافیا وابستگی عمیقی دارد.

وی افزود: عشایر عمدتاً دامدارند و در مناطقی با مالکیت ملی و دولتی به بهره‌برداری از مراتع می‌پردازند به همین دلیل، مهم‌ترین متغیر در زندگی این جامعه، جغرافیا و اقلیم است. تغییرات فصلی، عشایر را ملزم به جابه‌جایی برای تطبیق با شرایط آب و هوایی می‌کند و این آیین جابه‌جایی، همان کوچ است که در فصول ییلاق و قشلاق انجام می‌شود.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران، با اشاره به زمان ملی شدن جنگل‌ها و مراتع، نقش دولت را در تنظیم کوچ عشایر حائز اهمیت دانست و اظهار داشت: پس از ملی شدن جنگل ها و مراتع، دولت به عنوان مالک مراتع، در آیین کوچ عشایر نقش مهمی را ایفا می‌کند و به منظور تنظیم کوچ و بهره‌برداری پایدار از مراتع، کارگروهی با حضور دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و سازمان امور عشایر تشکیل شده است و با همکاری یکدیگر، دستورالعملی را تنظیم و ابلاغ می‌کنند که مبتنی بر بهره‌برداری پایدار از مراتع است. 

 میرزاوند تاکید کرد: جامعه عشایری چه از نظر شرایط جغرافیایی و اقلیمی و چه از لحاظ دستورالعمل‌های ابلاغی، نمی‌تواند پیش و بیش از موعد مقرر در قشلاق یا ییلاق بماند چراکه این امر برای حفظ مراتع کشور و جلوگیری از تخریب آنها ضروری است و اساس و نتیجه همه این تمهیدات، حفاظت از منابع طبیعی و گیاهان علوفه‌ای است لذا کوچ باید با مراحل رشد گیاهان هماهنگ باشد تا بهره‌برداری پایدار از مراتع تضمین شود.

وی اظهار داشت: کوچ عشایر، به منظور حفظ مراتع و جلوگیری از تخریب آنها، نه تنها یک ضرورت برای پایداری اکوسیستم، بلکه برای تضمین معیشت این جامعه اصیل ایرانی نیز ضروری است.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران، دلایل کوچ عشایر را دسترسی به مراتع سرسبز و علوفه کافی، تغییرات آب و هوایی و تامین آب مورد نیاز برای انسان و دام‌ عنوان کرد.

میرزاوند با بیان اینکه تامین علوفه، مهم‌ترین عامل در کوچ عشایر است که به دنبال مراتع مناسب برای تغذیه دام‌ خود می‌گردند، ادامه داد: همچنین تغییرات آب و هوایی و نامساعد شدن شرایط زندگی در یک منطقه، و دسترسی به منابع آبی کافی، از دیگر دلایل این رویداد سنتی است.

وی نقش حیاتی عشایر را در تولید، حفاظت از منابع طبیعی، گردشگری و حفظ هویت فرهنگی کشور مورد تاکید قرار داد و تولید محصولات دامی، لبنی و صنایع دستی توسط عشایر را برجسته دانست و اظهار داشت: جامعه عشایری به دلیل وابستگی مستقیم به طبیعت، نقش اساسی در حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی ایفا می‌کنند.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران بر اهمیت کوچ عشایر به عنوان یک جاذبه گردشگری منحصربه‌فرد و پتانسیل بالای آن برای توسعه صنعت گردشگری در مناطق عشایری تأکید کرد و عشایر را حافظان فرهنگ و آداب و رسوم اصیل ایرانی دانست که نقش مهمی در حفظ هویت ملی ایفا می‌کنند.