پنل ارسال خبر
نسخه چاپی

آیین ها و مراسم سنتی

 

آداب و رسوم ازدواج در بين عشاير قشقایي شهرستان دشتستان بوشهر

عشاير دشتستاني مانند هر قوم و قبيله اصيل ايراني همچنان بر سنت ها و فرهنگ هاي كهن قومي خود پايبند هستند و برطبق آداب و سنن قومي ازدواج مي كنند.

عشاير ايل قشقايي كه در دشتستان زندگي مي كنند در تمامي مراحل تشكيل خانواده سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را اجرا مي كنند. 

پسرعشايري پس از انتخاب همسر آينده خود كه از بين ايل و قبيله برمي گزيند، نظر خود را با خانواده در ميان مي گذارد آنها هم قاصدي فرستاده و از خانواده دختر اجازه مي گيرند، براي گفتگوي اوليه به منزلشان بروند. 
پدر دختر پس از مشورت با بزرگان طايفه به آنها اجازه مي دهند و پيكي را مي فرستند و از آنها دعوت مي كنند. 
روز موعود خانواده پسر با جمعي از بزرگان قوم به خانه دختر مي روند و در نشستي بزرگان دو خانواده به ترتيب منزلت صحبت و اظهار نظر مي كنند و در اين جلسه قرارجلسه بعدي براي تعيين مهريه و بازبيني شناسنامه دختر و پسر گذاشته مي شود. 
هريك از آداب و رسوم خاص آيين ازدواج در بين عشاير دشتستان يك پيام دارد كه براي حفظ كيان خانواده و هويت قبيله اي نسل به نسل منتقل شده است. 

برخي از كارهايي كه براي مقدمات عروسي انجام مي شود به يك اصطلاح خاص در بين آنها معروف است نظير قباله بروني كه همان تعيين مهريه است وپس از توافق طرفين توسط قباله نويس قبيله ثبت مي شود و بعد از آن شناسنامه دو طرف بازبيني مي شود. 

جهيزيه عروس كه در بين آنها به ارتك معروف است، خانواده دختر سياهه اي از وسايل مورد نياز عروس را در آن مي نويسنند و به خانواده پسر مي دهند تا مهيا كنند. 

ده روز قبل از جشن عروسي شخصي موظف است كه كارت دعوت عروسي را بين فاميل و دوستان پخش كند دعوت شدگان نيز موظف هستند در پاكت همان كارت مقداري پول تقديم او كنند كه به توزيع كننده كارت اوخچي و به هديه نقدي اوخچي پولي مي گويند. 

يك روز قبل از جشن رسم است كه تعداد ي از جوانان طايفه، داماد را به حمام برده و با آداب خاصي برمي گردانند و توسط سلماني طايفه آداب سر تراشيدن داماد برپا مي شود. 

بين عشاير كار آرايش زنان و مردان توسط زنان و مرداني كه به طايفه سلماني ها معروف است انجام مي شود كه در جشن عروسي نيز پس از اصلاح عروس و داماد علاوه بر دستمزد، سلماني ها لباس دست دوم عروس و داماد را نيز صاحب مي شوند. 
سنت شيربها كه البته بسياري از خانواده ها امروزه نمي گيرند، مقدار پول مشخص شده اي از طرف خانواده عروس است كه وقت بردن عروس براي شير حلالي به مادرعروس مي دهند كه همه آن و يا مقداري از آن توسط برادرعروس همراه تكه ناني به كمرعروس بسته مي شود وبه اين معناست كه شيرت حلال شد. 

سنت زيباي بوسه بر اجاق حلال خانه پدري، هنگام بردن عروس از خانه پدر بعد از اينكه او را از زير قران رد كردند سه بار دور اجاق خانه پدري كه روزي بر آن غذا مي پخته و تناول مي كرده مي گردانند و بار آخر عروس خم مي شود اجاق را مي بوسد و خانه را ترك مي كند. 

رقص و پايكوبي سنتي عشاير نيز برگرفته از زندگي در طبيعت و سختي هاي آن است، طوري كه عروس را با نواختن ساز و كرنا و موسيقي سنتي توسط نوازندگان محلي به خانه داماد مي آورند ومردان با چوب بازي و تركه بازي شادي خود را ابراز مي كنند. 

زنان نيز با دستمال هاي رنگي در دست حركات موزوني انجام مي دهند كه بالا بردن دستمال و در هوا چرخاندن آن نشانه جنگ و آن را محكم پايين آوردن نشانه صلح و پايان دشمني مي دانند. 

لباس رنگارنگ زنان عشاير برخلاف لباس هاي تيره رنگ زنان شهري در جشن ها و دستمال هاي رنگي در دست و حركات موزون با آنها نيز برگرفته از رنگهاي شاد و و زيباي طبيعت خداداي است كه با آن خو گرفته اند. 

چوقه و كلاه دوگوش لباس مردان عشاير و توامان قري، دستمال سر و كليجه بجاي چوقه لباس مخصوص زنان عشايري در جشن عروسي است. 

هنگام ورود عروس به خانه داماد پدر داماد با ذبح گوسفند و گذاشتن سر گوسفند يك طرف و تن آن در طرف ديگر عروس و داماد را از وسط آن رد مي كنند تا از بلايا محفوظ بمانند. 

در عروسي عشاير مهمانان اغلب به صرف ناهار دعوت مي شوند كه با خورشت قيمه از آنها پذيرايي مي شود.

منبع: وب سایت مديريت امور عشاير استان بوشهر

 

آداب و رسوم عشاير استان لرستان

دیار پربار لرستان که در آغوش اقلیم سازگار محدوده میانی جبال زاگرس غنوده است، به دلیل طبیعت ناهموار، کوهستانی و صعب العبور همواره یکی از گاهواره های پناهگاهی نیز به شمار می آمده است. از این روی تجلیات گونه گون فرهنگی مردمان این خطه برخاسته هایی از این دیرینگی محسوب شده و به گونه ای ترجمان سنتی فطری و آباء و اجدادی اند .

مهمترین مراسم در لرستان، آداب و سنن مربوط به عروسی (سور) و عزا (سوگ یا پُرس) است. بسیاری از سنتهای برجسته و عمیقاً معنا دار در این مراسم تجلی می یابد .

مراسم عروسی (سور)

بعد از مقدماتی شامل: نشان کردن، سنجش (سِرژَ)، خواستگاری (کیخائی) ، نامزدی (دیاری، دسگیرونی) و حنابندان در میان نوای شور انگیز سرنا (ساز) و دهل یا کمانچه (تال) و تنبک برپا می شود. پیر و جوان، زن و مرد، دست در دست هم، حلقه زنان و هماهنگ با نوازندگان بومی، در پی رقاصی کارآزموده (سرچوپی) که پیشاپیش آنها هنرنمایی می کند، به شادی و پای کوبی می پردازند.

بازِنه ها (رقاصان) معمولاً رقص (بازی) را با آهنگی سنگین و کند آغاز و سپس هم آوا با آهنگ های تند شانه شکی، دو پا و سه پا، شوری تحسین انگیز برپا می کنند که هر تماشاگری را مجذوب می سازد .

رقص چوب (چوبازی) از بازی های نمایشی است که در مراسم لرهای بختیاری اجرا می شود .هم سرایی آواهای زنگ زنگه، بالابرز، بِزِرّان به گویش لکی، هیوله، کُچکِله شیرازی، دوواتونه و سیت بیارم به گویش لری بر نشاط مراسم می افزاید .

مراسم عزا (سوگ یا پُرس)

باشیون زنان و آوای حزن انگیز سُرنا و دُهل آغاز می شود. لرهای بختیاری در کنار مزرعه یا خانه متوفی سکویی سنگ چین (کوشک) برپا کرده و مراسم (تازِ) را برگزار می کنند. توشمال ها (نوازندگان بومی) در کنار یا بالای (کوشک)، مقام چپی و دنگ دال می نوازند و زنان سوگوار در حسرت عزیز از دست رفته (سِرو) می خوانند.

همسرایی پرسوز و گداز زنان با آوای غم انگیز مویه (مور) در دیگر جاهای لرستان، سیمایی از زنان سوگوار شاهنامه را تداعی می کند. کُتَل کردن اسب (تزیین اسب) در مرگ بزرگان، قربانی نمودن گوسفند پیشاپیش جنازه، رقص دسته جمعی رّا رّا و هم سرایی ابیاتی شیوا و آهنگین توسط مردان، از جمله مراسمی بود که در گذشته، در میان بیشتر طویف لر اجرا می شد .

بزم در لرستان با سردادن الحان قطار، اَریسانه (علیدوستی)، میرنوروزی و ساری خوانی بر پا می شود و ترنم تنبور یا کمانچه و بلور یا نی، بر گیرایی نی می افزاید .

رزم پیش از این با آهنگ جنگ (جنگ رّا) شروع و آهنگ (سوار هووه) برای پایمردی و بازگشت مجدد سوارکاران در حین جنگ و گریز نواخته می شده است .

ادبیات شفاهی قبایل لر چون دیگر سنن آنان با موسیقی همزاد است و در کار و زندگی روزمره آنان حضوری پایدار، زنده و نیرومند دارد.

لاوَه لاوَه (لایی لایی)

ملایم ترین و محبت آمیزترین لحنی است که خواب شیرین را بر چشم نوباوگان جاری می سازد. بسیاری از کارهای دیگر نیز با رعایت (مِقوم یا رّا) که آهنگ مناسب آن کار است انجام می شود.

برزیگری (شخم زنی، بذرپاشی، درو)

و مخصوصا خرمن کوبی (هوله)، سوار کاری، شیردوشی، مشک زنی، برنج کوبی، کوچ و ... هر یک با نوایی دلچسب و با ابیاتی دل انگیز که سرودۀ دلسوختگان گمنام است همراه است .

مهمان نوازی ساکنین دیرپای زاگرس شهرۀ آفاق، و به پیروی از این آموزه های تاریخی، غریب نوازی قوم لر در طول تاریخ زندگی زبانزد خاص و عام است. پذیرایی گرم از مهمان از سنتهای ستودنی و بسیار پسندیده قبایل لر است. برخورد دوستانه و بی آلایش با هر تازه وارد، نزد این مردم از ارزشهای پروردنی و پایدار زندگی شمرده می شود. در فرهنگ مردم این دیار، میهمان برکت خانه است. میهمان نوازان و سخاوتمندان در ادبیات مردم لرستان با واژگان وزینی چون (کلانتر)، (کیمن ، ((سفره سینه) و گاه (کیقباد) - که پیش از این شهریاری کوه نشینی بلند نظر بوده است- وصف و نامیده می شوند.

همچنین تاکید بر حفظ نسل اندر نسل این ارزش و تداوم این ویژگی والا در ادبیات بومی جلوه هایی بس برجسته و جایگاهی بسیار شایسته یافته است :

تَک دای وَسِتون لامَردانَ وَ                     چوُ نوُر مَواروُ وَ میهمانَ وَ
»به ستون سیاه چادر در جایگاه مردان تکیه زده بود - و چون هاله ای گرم و روشنایی بخش از نور بر میهمانان می بارید.»

منبع: وب سایت اداره کل امور عشاير استان لرستان